En önemli beş Roma imparatorundan sonuncusu olan Marcus Aurelius, aynı zamanda Stoa felsefesinin de öne çıkan isimlerindendir. MS 169 yılı sonlarında Germen kavimlerine karşı düzenlenen bir sefer esnasında yazmaya başladığı Kendime Düşünceler, Stoa felsefesinin önemli eserlerindendir. Marcus Aurelius’un günlük olarak yazdığı bu eserinde kendinden önceki filozofları ve sezarları eleştirir. Ayrıca kendini de sorgular. Rönesans’a da temel olan Kendime Düşünceler, Stoa felsefesinin anlaşılması bakımından değerli bir kaynaktır.
Stoa Felsefesi
Eserden hayata dair önemli alıntılar yapmadan önce Stoa felsefesi nedir ona bir bakalım.
Stoa felsefesinin kurucusu Kıbrıslı Zenon’dur. Bir gemi kazası sırasında her şeyini kaybeder. Acı çektiği o dönemlerde kendince arayışa çıkar ve gittiği bir kütüphanede Socrates’in kitaplarını okur. Aldığı eğitim ve tecrübelerini birleştirerek zor durumunu aşar. Bu geçirdiği kazanın onun elinde olan bir şey olmadığını fark eder. Ancak bu kazaya yüklediği anlam ya da üzüntü, onun elinde olan bir duygudur. İşte bu farkındalık seviyesi onu daha önce hiç olmadığı kadar özgürleştirir. Stoa felsefesi, doğaya ve akla uygun davranmayı, insanın kendi kendine uygunluğunu ve mutluluğun insanın kendisine bağlı olduğunu savunur.
Marcus Aurelius ve Kendime Düşünceler
Evet başlayalım o zaman…
Kendime Düşünceler kitabında, Marcus Aurelius, başkalarının düşünceleri hakkında endişe etmenin zaman kaybı olduğunu belirtir. Yine başkalarının övgüsünün ya da eleştirisinin de gerçek değerinizi değiştiremeyeceğini söyler. Kendi hayatınıza odaklanın, kimin ne dediğine değil.
Marcus Aurelius, mutluluğumuzun düşüncelerimizin niteliğine bağlar. Buradaki esas mantık, başımıza gelenleri kontrol edemeyeceğimiz ama vereceğimiz tepkileri kontrol edebileceğimizdir. (Kıbrıslı Zenon)
Huzur kendi içimizdedir. Vereceğimiz farkındalık molaları zihinsel sağlığımız için oldukça yararlı olacaktır.
Negatif düşünceler, negatif duyguları ve olayları yaratır.
En önemli şey karakterimizdir. Daha saygılı, dürüst, çalışkan olmak için çalışmalıyız.
Hayatta zorluklar olacaktır. Marcus Aurelius, bu zorlukları kendimizi güçlendirmek için fırsatlar olarak görür.
Kontrol edebileceğiniz şeylere odaklanın.
Şükret. Sahip olduğunuz değerli şeyleri düşünün ve onlar için şükredin.
Hayat kısa aslında. Marcus Aurelius, zamanımızın sınırlı olduğunu, bu sınırlı zamanımızı kendimizi özgürleştirmek için kullanmak gerektiğini belirtir. Zamanı kazanamayız.
Bir başka sözünde der ki, dışarıdan gelecek herhangi bir olaydan etkilenen etkilensin, hatta isteyen yakınsın, başıma gelenin kötü bir şey olmadığını düşünürsem ondan bana zarar gelmez.
Yalan söyleyen birisinin doğayla uyumsuzluk içinde olduğunu söyler. Hata yapanın kendine hata yaptığını, adil davranmayanın kendine adaletsizlik yaptığını belirtir.
Özetle Stoa felsefesi; bir boş vermişlik değil, akıl yoluyla hayatının kontrolünü eline alıp özgürleşmen gerektiğidir. Çok kolay değil ama en azından hayatımıza küçük de olsa bir ışık yakması açısından kontrol edemeyeceğimiz şeyler için kendimizi yıpratmamakla başlayabiliriz. Sevgiyle kalın…
