MANİPÜLASYON VE GASLİGHTNİNG

Manipülasyon, yaklaşık bir yıldan fazladır yazmak istediğim bir konu idi. Zamanı şimdi gelmiş demek ki. Bu konuda gerçekten içimi çok dökmek istiyorum. Farkında olmadan nasıl böyle bir şeye maruz kaldığımızı, hatta bize bunu yapanların aklımızı nasıl sorgulattığını düşündükçe dolup taşıyorum.

Manipülasyonun TDK sözlüğüne göre ilk anlamı; yönlendirme, ikinci anlamı ise; seçme, ekleme ve çıkarma yoluyla bilgileri değiştirme olarak belirtilmiştir. Söz ettiğim, psikolojik ve duygusal manipülasyon, belirtmeden de geçmeyeyim dedim.

Duygusal Manipülasyon

Hayatınızın belli dönemlerinde ve birçok ilişkinizde Duygusal Manipülasyon, bir diğer ifadesi ile Gaslightning, yaşıyor olabilrisiniz. Örneğin büyüdüğünüz aile içindeki bireylerle, veya kurduğunuz yuvanızdaki bireylerle, hatta iş hayatınızdaki insanlarla bile duygusal manipülasyon yani gaslightning yaşamış olabilirsiniz. Duygusal Manipülasyon, diğer adı Gaslightning’i 1940’lı bir filmden alır. Filmde eşinin aklını yitirdiğine inandırmaya çalışan bir adamın yaptığı psikolojik istismarın hikayesi anlatılmaktadır.

Gelelim bunun nasıl olduğuna… Manipülasyon yapan kişi, diğer kişinin üzerinde zihinsel ve duygusal çarpıtma yoluyla güç, yarar, kontrol ve ayrıcalık sağlamak amacıyla bazı davranışlar gösterir. Duygusal manipülasyon yani Gaslightning uygulayan kişi, bunu farkında olarak ya da olmayarak yapıyor olabilir. Amacı karşısındaki kişinin gerçeklik algısını değiştirmektir. Peki bunu neden yapıyor olabilirler?

Tam bu noktada şunu belirtmek gerekir ki, hayatımızda, çevremizde bulunan, bize yakın olan insanlar, elbette bize destek olabilirler, fikirlerini söyleyebilirler. Birbirleri ile karşılıklı fikir alışverişi yapabilirler, öneriler verip alabilirler. Bunlar normal ve sağlıklı durumlardır. Normal olmayan, bireyin en zayıf noktalarını bilerek, duygusal olarak etkileyip çeşitli algı oyunları oynayarak, o bireye aklını, gerçeğini sorgulatmak, o bireye zarar vermektir. Manipülasyon yapan kişi, ilişkide ( ister aile, ister arkadaş ya da iş arkadaşı) güç yaratarak kontrolü ele alıp maddi veya manevi çıkar sağlamak amacındadır. İşte terslik burada başlıyor.

Terslik başlıyor ama bireyler, duygusal manipülasyona maruz kaldıklarını fark etmeleri de kolay olmuyor. Hatta bir sıkıntı olduğunu, uzun süre fark etmeyebilirler. Hiç anlamayabilirler de. Üzüntü veren ise, duygusal manipülasyona uğrayan kişilerin kendi akıl sağlığından şüphe eder duruma gelmeleridir. Manipülasyon uygulayan kişi ise gayet rahattır.

Manipülasyon Yolları

Gelelim duygusal manipülatörler hangi yollara başvurarak manipüle ederler?

Mesela yalan söyleyebilirler. Yalan söylediğini kanıtlasanız bile kendi kafalarında yazdıklarına inandıkları için öyle bir davranırlar ki kendinizden şüphe etmenize neden olabilirler. Diğer bir durumda, arkanızdan konuşabilirler. Manipülasyon yapan kişi hakkınızda söylentiler yayabilir. Bunun sonucu olarak mağdur olan kişi hakkında farklı bakış açısı oluşturmaya başlayabilirler. Manipülasyona uğrayan birey fark edip tepki verdiğinde manipülatörler, o kişinin duygu ve düşüncelerini hiçe sayabilirler. Yani önemsiz olduğunu vurgulayabilirler. “Zaten çok hassassın, sinirlisin, senin iyiliğin için..” gibi sözler söyleyebilirler. Öyle bir noktaya getirirler ki mağdur hatayı kendisinde aramaya başlayabilir. Manipülatörler istedikleri olmadığı zaman, sizi bencillikle suçlayabilirler, işlerine gelmeyen bir durum olduğunda hatırlamaz ya da görmezden gelebilirler. Sizin sevdiklerinizle aranızı da açabilirler. Olmayan bir durum veya olay yaratıp sizi, sevdiğiniz bir insana karşı doldurabilirler. Hele de bu tuzağa düşerseniz sevdiğiniz ve değer verdiğiniz bir insanı incitebilirsiniz. Tuzağı fark edip manipülatöre karşı tepki verdiğinizde ise, manipülatör hala kendini haklı çıkaracak sözlerle size dönebilir.

Nasıl fark edeceğiz?

Manipülasyona uğradığınızı fark etmenin kolay olmadığını belirtmiştim. Kendinizi karşınızdaki bireyle güvende ve rahat hissetmiyorsanız, kendinizi sürekli suçlu, değersiz ve hassas, çoğunlukla savunmada ve her an bir şey olabilir diye tetikte hissediyorsanız, yetersiz olduğunuzu ve karşı tarafı hiçbir şekilde memnun edemeyeceğinizi düşünüyorsanız manipülasyona maruz kalıyor olabilirsiniz.

Nasıl korunabiliriz?

Böyle bir durumla karşı karşıya olduğumuzu fark ettiğimizde bir an önce kendimizi koruma altına almamız gerekmektedir. Manipülatörün olması istediği gibi davrandığınız, rahatça kendiniz olamadığınız sürece kısır döngü devam edecektir. Sonunda ruhsal birçok sıkıntı yaşayacak hatta bu durum fiziksel olarak vücudunuza da yansıyacaktır. Kararlı olmak ve o döngüden çıkmak için kişisel sınırlarınızı belirlemeli, doğru bildiğiniz konusunda şüpheye düşmemeniz gerektiğini kendinize hatırlatmalısınız. Çok daha ciddi durumlarda mutlaka bir uzman yardımı almak en doğrusu olacaktır.

Manipülasyon olmadan, herkesin kendisiyle barışık ve huzurlu olduğu bir çevrede, sevgiyle kalın…